مرجان ساکی
مدلسازي رويشگاه بالقوه گونه گياهيAstragalus verus Olivier با استفاده از روشهاي DOMAIN و Logistic Regression Tree در منطقه فريدونشهراستان اصفهان
ارتباط بين عوامل محيطي با گونههاي گياهي هميشه يك موضوع اصلي در اكولوژي گياهي بوده است. تعيين اين روابط كمي هسته اصلي مدلسازي پيش بيني پراكنش مكاني بالقوه گونههاي گياهي به شمار ميرود. اين مدلها به منظور كسب اطلاعات درباره پراكنش مكاني گونهها، شناسايي زيستگاههاي مناسب و ارزيابي آثار تغيير اقليم در پراكنش مكاني گونهها به كار گرفته ميشوند. از اهداف اين مطالعه، شناسايي عوامل محيطي موثر بر پراكنش گونه گياهي گون زرد، تهيه نقشه پراكنش مكاني گونه با استفاده از مدلهاي آماري رگرسيون لجستيك درختي(LRT) و DOMAIN در يك مقياس محلي ميباشد. بدين منظور دادههاي حضور و غياب گونه تحت مطالعه با استفاده از نمونهبرداري به روش تصادفي طبقهبندي شده از 100 سايت مطالعاتي شامل(50 سايت حضور و 50 سايت غياب) جمعآوري گرديد. نقشههاي محيطي با استفاده از روشهاي زمين آمار(كريجينگ و معكوس فاصله وزني) در نرم افزار Arc GIS براي كل منطقه مورد مطالعه تهيه شد. براي هر مكان نمونه برداري اطلاعات مربوط به حضور و غياب گونه و متغير محيطي ثبت و ارتباط بين پراكنش گونه و عوامل محيطي با استفاده از دو روش آماري DOMAIN و LRT تعيين گرديد و نقشههاي رويشگاه بالقوه گون زرد با استفاده از اين دو مدل تهيه شد. هر دو روش آماري مدلهاي مفيد و قوي توليد نمودند. نتايج حاصل از مدل LRT نشان داد كه حضورگونه با متغيرهاي محيطي، ميانگين درجه حرارت روزانه و3 متغير خاك(درصدرس، هدايت الكتريكي،درصد كربن آلي) بيشترين ميزان همبستگي را دارد. همچنين نتايج آناليز PCA به منظور انتخاب متغيرهاي ورودي مدل DOMAIN نشان داد كه 5 متغير محيطي (درصد رس، هدايت الكتريكي، درصد كربن آلي، بارش خشكترين فصل و حداقل درجه حرارت سردترين ماه سال) مهم ترين فاكتورهاي محيطي در پراكنش مكاني گون زرد محسوب ميشوند. با توجه به نقشه پيش بيني حاصل از مدل LRT و منحنيهاي عكس العمل گونه بيشترين احتمال حضور گونه در مناطقي از نظر شرايط اقليمي با ميانگين درجه حرارت روزانه بالاتر از 3/14 درجه سانتيگراد و از نظر شرايط ادافيكي در خاكهايي باEC كمتر از 3/0، ميزان رس 42 تا 46 درصد و كربن آلي يك تا 2 درصد يافت ميشود. ارزيابي مدلها با استفاده از مجموعه دادههاي مستقل و دادههاي مدل صورت گرفت. مقاديرضريب كاپا(95/0=Kappa DOMAIN و 9/0=Kappa LRT ) و سطح زير منحني پلاتهاي ROC (97/0 =AUC DOMAIN و96/0=AUC LRT ) حاصل از دادههاي مستقل بيانگر توان بالاي مدلهاي مذكور جهت توليد نقشه پراكنش گونه Astragalus verus در مقياس محلي ميباشند. با استفاده از آستانه اپتيمم حاصل از ارزيابي مدلها، نقشه تناسب رويشگاه براي گونه بدست آمد. سطح رويشگاه مناسب اين گونه با توجه به نقشه تناسب رويشگاه حاصل از مدل DOMAIN، 14118هكتار برابر با 14درصد و با توجه به نقشه تناسب رويشگاه حاصل ازمدلLRT، 29000 هكتار برابر با 30 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه ميباشد. بر اساس ضريب كاپا و AUC مدل DOMAIN از توان بالاتري جهت پيش بيني برخورداراست. نتايج اين تحقيق ميتواند براي برنامهريزيهاي مديريتي در توسعه پايدار اكوسيستمهاي مرتعي، احياء، اصلاح، حفاظت و ارزيابي كاربرد فراوان داشته باشد.
واژگان كليدي: مدلهاي پيش بيني، رويشگاه بالقوه گون زرد، رگرسيون لجستيك درختي، مدلDOMAIN ، سيستم اطلاعات جغرافيايي