افتخار بارانیان کبیر
تأثير اندازه و شكل پلات بر اندازه نمونه با توجه به توزيع مكاني پوشش گياهي به منظور تعيين درصد پوشش تاجي در مراتع فريدن استان اصفهان
اين تحقيق با هدف بررسي تأثير اندازه و شكل پلات بر اندازه نمونه با توجه به توزيع مكاني پوشش گياهي به منظور تعيين درصد پوشش تاجي در مراتع فريدن استان اصفهان در تيپ گياهيBromus tomentellus- Astragalus verus انجام شد. ابتدا چهار مكان مرتعي كه به لحاظ شرايط فيزيوگرافي و پوشش گياهي مشابه بودند تعيين و طي دو مرحله‌ي كلي اندازه گيري‌ها انجام شد. در مرحله اول در هر مكان مرتعي منطقه معرف به وسعت 50 مترمربع (10×5 متر) بصورت تصادفي انتخاب شد. سپس در اين محدوده مختصات مكاني محل استقرار پايه‌هاي گياهي چندساله به صورت x و y براي آناليز نقطه‌اي پوشش گياهي مشخص گرديد.بر اساس روش نمونه برداري سيستماتيك- تصادفي نيز در هر مكان مرتعي در امتداد 5 ترانسكت 30 متري اقدام به برداشت داده براي تعيين فواصل گياه در روش‌هاي نزديك ترين گياه و نزديكترين همسايه شد تا نتايج حاصل در محاسبه شاخص‌هاي فاصله‌اي الگوي پراكنش استفاده گردند. هم چنين با استقرار پلات در هر نقطه تصادفي، تعداد پايه‌هاي گياهان داخل پلات‌ها نيز شمارش گرديد. در نهايت الگوي پراكنش بر اساس سه روش آناليز پراكنش نقطه‌اي، شاخص‌هاي فاصله‌اي الگوي پراكنش (هاپكينز، پيلو و جانسون و زيمر) و شاخص‌هاي كوادراتي پراكنش (گرين و موريستا) محاسبه شد. نتايج نشان داد كه پراكنش گونه‌هاي گياهي چندساله موجود در منطقه در مقياس مورد نظر از نوع الگوي تصادفي بوده كه ناشي از همگني محيط و الگوي رفتار انتخابي گياهان مي‌باشد. به دليل در نظر گرفتن مختصات كليه پايه‌هاي گياهي موجود در منطقه معرف، روش آناليز پراكنش نقطه‌اي، نتايج همگن و دقيق‌تري را ارائه داد. با انتخاب اندازه نمونه مناسب و شكل و انداز? پلات صحيح، شاخص‌هاي كوادراتي پراكنش نتايج نزديك به واقعيتي را ارائه دادند. شاخص‌هاپكينز نسبت به شاخص‌هاي پيلو و جانسون و زيمر از دقت بيشتري برخوردار بود. بدين معني كه در اين تحقيق شاخص‌هاي فاصله‌اي برمبناي نزديكترين همسايه نسبت به شاخص‌هاي فاصله‌اي بر مبناي نزديكترين گياه دقت بيشتري نشان دادند. نوع پوشش گياهي، اندازه گياهان و فاصله آنها از همديگر بر روي اندازه و شكل پلات و روش نمونه گيري تأثير بسزايي دارد و متعاقباً انتخاب اندازه و شكل مناسب پلات در كارايي نمونه گيري بسيار مؤثر است و باعث كاهش واريانس و زمان نمونه گيري مي‌شود. در مرحله دوم به منظور اندازه گيري پوشش گياهي از پلات‌هايي با شكل‌هاي متفاوت(مربع، مستطيل و دايره) در دو اندازه يك و دو متر مربعي در نمونه گيري از جامعه گياهي مدنظر با الگوي پراكنش تصادفي استفاده شد. بدين ترتيب طي روش سيستماتيك- تصادفي در امتداد 6 ترانسكت 100 متري شكل‌ها و اندازه‌هاي مختلف پلات‌ها به صورت تصادفي مستقر شدندو درصد پوشش تاجي در پلات‌هاي مختلف تعيين گرديد. در هر جامعه گياهي الگوي پراكنش گياهان بر انتخاب پلات با اندازه و شكل مناسب تأثيرگذار است. پس از تجزيه واريانس داده‌هاي به دست آمده مشخص گرديد بين شكل‌هاي مختلف پلات تفاوت معني داري وجود ندارد ولي اندازه‌هاي پلات‌ها باهم اختلاف معني داري را نشان دادند و بر اساس ميزان ضريب تغبييرات و دقت مورد مطالعه، پلات‌هاي دو مترمربعي نتايج نزديك تر به واقعيتي را ارائه نمودند. همچنين بررسي‌ها نشان داد كه در شكل‌هاي مختلف پلات صرفه نظر از مشكلات استقرار آنها، پلات‌هاي مستطيلي با اندازه نمونه كمتري نسبت به بقيه پلات‌ها مي‌توانند به دقت مشخصي دست يابند.
