الهام منوچهری

ارزيابي شش روش تعيين وضعيت مرتع در چهار مكان مرتعي استان اصفهان

چكيده

وضعيت مرتع نشان دهنده تاريخچه تاثير عوامل زنده و غير زنده بر روي پوشش گياهي و خاك مرتع در گذشته و حال است و ارزيابي صحيح آن مي‌تواند موفقيت و يا عدم موفقيت مديريت مراتع را مشخص نمايد. جهت ارزيابي وضعيت مراتع در مناطق مختلف رويشي از روش‌هاي مختلفي استفاده شده كه در آن‌ها شاخص‌ها و معيارهاي متفاوتي به كار رفته است. در اين تحقيق 6 روش تعيين وضعيت مرتع چهار فاكتوري، چهارفاكتوري تعديل شده، فركانس، مقايسه با مرجع(روش پيشنهادي دكتر سعيدفر)، استراليايي و استراليايي تعديل شده مورد ارزيابي قرار گرفت و مزايا و معايب اين روش‌ها بررسي گرديد. روش استراليايي تعديل شده با توجه به شرايط منطقه مطالعاتي ( درصد دامنه توليد حاصل شده در اين تحقيق) ايجاد گرديد. كليه روش‌ها به دو صورت مورد مقايسه قرار گرفت. در حالت اول روش مقايسه با وضعيت شاهد بود بدين ترتيب كه ابتدا يكسري از مناطق شاهد براي وضعيت هاي مختلف مرتع توسط كارشناسان خبره انتخاب و سپس بررسي شد كه روش‌هاي مختلف اندازه گيري مراتع تا چه حد توانسته‌اند با طبقه وضعيت شاهد مطابقت داشته باشند. حالت دوم روش تشابه تعيين وضعيت بود با اين فرض كه اگر چندين روش طبقه وضعيت را به طور مشابه تعيين كنند اين روش‌ها توانسته‌اند كه وضعيت را صحيح‌تر نشان داده و ساير روش‌ها كه از اين اجماع پيروي نكرده‌اند كارايي كمتري در تعيين وضعيت داشته‌اند. در مرحله بعد معيارهاي مؤثر براي ارزيابي كارايي روش‌ها‌ي تعيين وضعيت تعيين و با استفاده از روش فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP) مورد مقايسه قرار گرفت. اين معيارها به ترتيب اهميت شامل صحت ، عيني بودن ، سرعت و سهولت و مناسب بودن دامنه امتيازات بود. نرم افزار Expert choice براي انجام تحليل سلسله مراتبي به كار رفت. در اين مطالعه دو مكان مرتعي در رويشگاه استپي و دو مكان مرتعي در رويشگاه نيمه استپي استان اصفهان مربوط به 4 تيپ گياهي انتخاب و اندازه‌گيري‌ها در اين سايت‌ها انجام شد. نتايج نشان داد كه به ترتيب روش‌هاي استراليايي تعديل شده، فركانس و چهار فاكتوري براي رويشگاه نيمه استپي و روش فركانس و مقايسه با مرجع براي رويشگاه استپي مناسب بودند. پس از تحليل سلسله مراتبي نيز مشخص شد كه روش فركانس بهترين روش به لحاظ عيني بودن، سرعت و سهولت و روش استراليايي تعديل شده به لحاظ صحت روش ومناسب بودن دامنه امتيازات بود. با بررسي كليه معيارها در روش‌هاي مطالعه شده، روش فركانس به عنوان بهترين روش شناسايي شد.

كلمات كليدي: مرتع، وضعيت، تحليل سلسله مراتبي، ارزيابي، توليد، اصفهان.