هانیه اقدامی

اثر چرا بر تنوع گونه‌اي در مراتع و ديمزارهاي رها شده شهرستان فريدن استان اصفهان

تنوع گونه­اي يكي از مهمترين شاخص­هاي نشان دهنده سلامت مراتع است كه با توجه به فشار وارد شده بر مراتع كشور اهميت دوچنداني در اين اكوسيستم­ها پيدا كرده است. در مراتع كشور تعيين تنوع گونه اي به دليل تأثير در سلامت مرتع و وضعيت آن حائز اهميت است. تغيير كاربري اراضي و استفاده بيش از حد توان اكولوژيك اكوسيستم هاي مرتعي از جمله عوامل مهم در كاهش تنوع گونه­اي به شمار مي آيد كه مي­تواند سلامت و پايداري اين اكوسيستم ها را به مخاطره اندازد. هدف از اين تحقيق بررسي اثر چرا بر تنوع گونه­اي در مراتع و ديمزارهاي رهاشده شهرستان فريدن استان اصفهان بود. در هر مكان مرتعي درصد پوشش تاجي و تراكم گونه­هاي گياهي اندازه­گيري شده و از روش حداقل سطح تعداد گون? هر منطقه به دست آمد. سپس عوامل ادافيكي و عوامل انساني موثر بر هريك از مكان­ها اندازه گيري شد و شاخص­هاي غيرپارامتريك غناي­گونه­اي، يكنواختي و تنوع گونه اي مورد محاسبه قرار گرفت. از روش ‌هاي پارامتريك ( مدل­هاي وفور- رتبه­اي) نيز جهت ارزيابي تنوع گونه­اي استفاده گرديد. سپس منحني سطح/گونه براي هريك از مكان­ها ترسيم شده و با استفاده از معادلات رگرسيون (نيمه لگاريتمي) ارتباط تعداد گونه (غنا) و سطح مورد مطالعه بررسي گرديد و مقادير ضريب تبين گزارش شد. به منظور بررسي ارتباط گونه‌ها با عوامل محيطي از آناليز داده­‌هاي چند متغيره ( روش رج بندي) استفاده شد. نتايج اين تحقيق حاكي از اختلاف معني دار بين مكان­هاي مرتعي در سطح يك درصد براي شاخص­هاي غناي گونه­اي (مارگالف و جكنايف و رقيق­سازي) بود. بر اساس نتايج اين مطالعه بهترين شاخص غناي گونه­اي رقيق­سازي مي­باشد. از بين شاخص­هاي غير پارامتريك تنوع گونه­اي شاخص هيل N1 و شانون- وينر اختلاف معني داري را در سطح پنج درصد نشان دادند كه اين اختلاف نيز بين مراتع خوب با مراتع تخريب شده و ديمزارهاي رهاشده مي باشد. مدل وفور-رتبه­اي در روش پارامتريك، نشان داد كه داده­ها از مدل لوگ نرمال تبعيت مي­كنند. حداقل سطح نمونه براي تعيين غناي گونه­اي براي مراتع خوب 128 متر مربع، مراتع تخريب شده 32 متر مربع و ديمزار‌هاي رها شده 16 متر مربع تعيين شد. نتايج همچنين نشان داد كه در سطح يك درصد اختلاف معني­داري بين مكان­هاي مرتعي مرتع خوب با ديمزار رهاشده و مرتع تخريب شده وجود دارد به طوري كه هرچه از عوامل انساني (فاصله از روستا، آبشخور و جاده) دور شويم، بر ميزان تنوع گونه­اي و غناي گونه­اي افزوده مي‌شود. فاصله از روستا جزء مهمترين متغير‌هاي اثر گذار بر روي ميزان تنوع گونه­اي و غناي گونه­اي شناخته شد. از طرف ديگر بين تنوع با پارامتر‌هاي مقدار ماده آلي، درصداشباع­خاك، آهك و رس ارتباط مثبت و با ميزان درصد شن و هدايت الكتريكي خاك ارتباط منفي وجود دارد.

كلمات كليدي: تنوع گونه­اي، غناي گونه­اي، فريدن، مرتع خوب، مرتع تخريب شده، ديمزار رها شده، رج بندي.