الهه وحدت
مقايسه تجزيه پذيري بقاياي گياهي برخي گونه هاي مرتعي در خاك
چكيده
برآورد ذخيره كربن خاك در مقياس منطقهاي، ملي و جهاني اهميت زيادي در ارزيابي تغييرات چرخه كربن دارد. اكوسيستمهاي مرتعي بيشتر از 43 درصد خشكيهاي زمين را در بر ميگيرند و اين نسبت به علت پديده بياباني شدن در حال كاهش است. تجزيه بقاياي گياهي در خاك فرآيندي حياتي است زيرا باعث بازچرخ عناصر غذايي در خاك شده و امكان دسترسي مجدد آن را براي موجودات زنده فراهم مينمايد. كربن فراوانترين عنصر مواد آلي است كه در صورت فقدان عمل تجزيه، معدني نشده و عملاً چرخهي كربن در خاك متوقف ميگردد. از سوي ديگر فزوني بيش از حد سرعت تجزيه باعث افزايش توليد دياكسيدكربن و افزايش دماي كره زمين شدهاست. تحقيق حاضر با هدف مطالعه تأثير خصوصيات بيوشيميايي بقاياي گياهان مرتعي بر ويژگيهاي معدنيشدن كربن و نيتروژن و اثرات كفايت نيتروژن خاك بر سينتيك معدنيشدن كربن صورت گرفت. بدين منظور از خاك سطحي(عمق15-0 سانتيمتري) ذخيرهگاه چهارطاق شهرستان اردل واقع در 120 كيلومتري شهركرد مركز استان چهارمحال و بختياري يك نمونه مركب تهيه شد. همچنين تعداد 8 نمونه گياه مرتعي(4 گونه لگوم و 4 گونه گرامينه) شامل شبدر شيرين گل زرد، گون گزي، گون سفيد، يونجه معمولي، جو پيازدار، علف پشمكي، چمن مرتعي و علف گندمي از منطقه مورد مطالعه برداشت گرديد. به منظور بررسي سينتيك معدني شدن كربن و تعيين ميزان نيتروژن معدني شده، معادل يك درصد كربن آلي از بقاياي گياهان برداشت شده به خاك خشك رويشگاه افزوده و پس از تأمين رطوبت خاك به ميزان 50 درصد ظرفيت نگهداشت رطوبتي خاك، به ترتيب به مدت 45 و 90 روز همراه با تيمارهاي شاهد در دماي 25 درجه سانتيگراد انكوباسيون شدند. لازم به ذكر است كه جهت بررسي اثر كفايت نيتروژن بر سينتيك معدنيشدن كربن كه در دوره انكوباسيون 45 روزه انجام پذيرفت، اين آزمايش مجدداً با افزودن مقدار 100 ميلي گرم نيتروژن در كيلوگرم خاك به آب مقطر مورد استفاده جهت تأمين رطوبت خاك تكرار گرديد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه بقاياي گياهي از لحاظ خصوصيات بيوشيميايي متفاوت بودند به طوريكه بقاياي گياهي لگومها نسبت به ساير گونههاي گياهي داراي درصد نيتروژن بيشتر، نسبت كربن به نيتروژن و نسبت ليگنين به نيتروژن كمتر بودند. روند معدنيشدن كربن آلي در كليه تيمارها از معادله سينتيكي رده اول پيروي كرد. از ميان تيمارهاي گياهي مورد مطالعه، بيشترين و كمترين مقدار تجمعي كربن معدني شده طي دوره 45 روزه به ترتيب در تيمار يونجه معمولي(5/3057 ميليگرم كربن در كيلوگرم خاك) و جو پيازدار(8/2166 ميليگرم كربن در كيلوگرم خاك) مشاهده شد. مقادير تجمعي كربن معدنيشده با نسبت كربن به نيتروژن بقاياي گياهي بيشترين همبستگي(001/0>P، 8 = n، 958/0-= r) را نشان داد.