فهیمه معظم
بررسي خصوصيات كروموزومي دو گونه مرتعي ( Astragalus cyclophyllos و Rheum ribes)
چكيده
Astragalus cyclophyllos يا گون مرتعي گياهي است چند ساله علفي از خانواده بقولات كه جهت تعليف دام بسيار خوشخوراك بوده و زنبورداران براي تهيه عسل از شهد گلهاي آن استفاده ميكنند. ريواس با نام علمي Rheum ribes گياهي است پايا از خانواده علف هفت بند. ساقه ريواس خاصيت مسهلي دارد و از عصاره ريشه آن براي درمان ديابت، ناراحتيهاي معده، آبله و سرخچه استفاده ميگردد. برگ و ساقه تازه آن به عنوان سبزي مصرف ميشود و همچنين براي تهيه انواع مربا، شيريني، دسر و ترشي استفاده ميگردد. گون مرتعي گونهاي آسيب پذبر و ريواس گونهاي با آسيب پذيري كمتر معرفي شده اند. تاكنون مطالعات سيتوژنتيكي برروي اين دو گونه صورت نگرفته است. اين پژوهش به منظور بررسي خصوصيات كروموزومي اين دو گونه و تهيه كاريوتيپ آنها اجرا گرديد. به همين منظور سه توده گون مرتعي و سه توده ريواس از مناطق مختلف جمع آوري و مطالعات سيتوژنتيكي بر روي آنها انجام گرفت. مطالعات سيتوژنتيكي شامل جوانهدار كردن بذور، پيش تيمار، تثبيت، هيدروليز، رنگآميزي كروموزومها و تهيه نمونه بودكه منجر به تهيه كاريوتيپ و آيديوگرام تودهها گرديد. نتايج شمارش كروموزومي نشان داد كه همه تودههاي گون مرتعي تتراپلوئيد و داراي 32 كروموزوم بوده و تمامي تودههاي ريواس نيز داراي 42 كروموزوم ميباشد . بر اساس نتايج مشخصات كاريوتيپ و دسته بندي كاريوتيپها به روش استبينز، توده شماره 2 و 3 گون مرتعي در دسته كاريوتيپي A2 و توده شماره 1 گون مرتعي در دسته كاريوتيپي A1 كه از تقارن كاريوتيپي بيشتري برخوردار است، جاي گرفتند. بررسي مشخصات كاريوتيپ سه توده ريواس نشان داد كه توده شماره 1 و 2 ريواس در گروه كاريوتيپي A1 با تقارن كاريوتيپي بيشتر و توده شماره 3 ريواس در دسته كاريوتيپي A2 با تقارن كاريوتيپي كمترقرار دارند. با بررسي پارامترهاي ضريب تغييرات طول كروموزوم، درصد كل فرم، طول نسبي كوتاهترين كروموزوم، انديس نامتقارن بودن درون كروموزومي ، انديس نامتقارن بودن بين كروموزومي و دامنه طول نسبي مشخص شد كه توده گون مرتعي شماره 2 و توده ريواس شماره 2 داراي تقارن درون كروموزومي بيشتر و توده گون مرتعي شماره 1 و توده ريواس شماره 1 داراي تقارن بين كروموزومي بيشتري هستند.
كلمات كليدي:
ريواس، گون مرتعي، عدد كروموزومي، كاريوتيپ، متافاز